در حقیقت، نورپردازی عنصر بسیار مهمی در زندگی هر روزهی ماست و مادامی که یک اتاق در حال آراسته شدن با لوازم و اثاثیه است، یا به دیگر سخن، در حالت ایدهآل، هنوز در میانهی کار طراحی معماری و ساخت است، نوررسانی آن باید مورد بررسی و توجه قرار بگیرد. اما شاید تعداد کمی از ما این فرصت و شانس را به دست بیاوریم که بتوانیم یک طرح خوب و کارآمد برای نورپردازی در نظر بگیریم. به واقع میبایست در همان حال که تصمیم به ساختن و بنا کردن ساختمان گرفته می شود، به طرح نورپردازی فضا فکر کرد. بنابراین ما در شرایطی که فکر میکنیم باید نورپردازی صحیح در قسمتهایی از بنا وجود داشته باشد و یا در جایی که متوجه میشویم به نور کافی و متناسب نیاز داریم، فرصت را برای نورپردازی اصولی از دست نمیدهیم.
بیشتر اوقات هم به ناچار در شرایطی قرار میگیریم که عملاً نمیتوانیم از زمانی که فضای کار و زندگی در حال ساخته شدن است شروع به نورپردازی کنیم. در این حالت، دیگر این مورد که در چه مرحلهای بعد از کار به نور محیط بیندیشیم مهم نیست؛ فقط باید سعی کنیم نقایص روشی را که میخواهیم برای نورپردازی انتخاب کنیم، مورد توجه قرار دهیم و یا پیشاپیش موانع را برطرف کنیم. این که برای هر اتاق طرحی برای نورپردازی در نظر بگیریم که این طرح، هم جنس وسایل مصرفی و هم سبک چیدمان را مورد توجه قرار دهد، بسیار اهمیت دارد. نورپردازی شایسته باید کیفیت وسایلی را که در زندگی روزمره بیشتر استفاده میشوند مورد اهمیت قرار دهد و همزمان با آن، یک سبک ویژه در دکوراسیون را به عنوان مکمل در کنار خود داشته باشد. در مجموع، یک طرح نورپردازی خوب به ترکیبی از نور طبیعی در دسترس را در نظر میگیرد و آن را با عملکرد، عناصر معماری و دکوراسیون یک اتاق یا فضا متعادل میکند.
همه اتاقها در یک خانه باید مقداری نور طبیعی از یک یا چند پنجره دریافت کنند، اما این نور طبیعی به تنهایی کافی نیست. مقدار و کیفیت نور طبیعی از خانهای به خانه دیگر و بین اتاقهای یک خانه، به چندین دلیل به شدت متغیر است. جهت قرار گرفتن یک اتاق یا خانه، اندازه و شکل آن، ابعاد و تعداد پنجرههای آن و این که چه چیزهایی در اطراف خانه قرار گرفته باشد، همگی در مقدار نور طبیعیای خانه یا اتاق دریافت میکند موثرند.
موقعیت، به جهت جغرافیاییای که یک اتاق به سمت آن قرار گرفته است اشاره دارد و یک جزء تعیین کننده در نورپردازی به شمار میرود. عموماً در نیمکره شمالی کره زمین نوری که از شمال میتابد خنکتر، سفیدتر و با غلظت کمتری است از نوری که از سوی جنوب میتابد. به همین دلیل است که اتاقهای شمالی برای این که به عنوان استودیو برای هنرمندان استفاده شوند مناسبتر هستند (خلاف این مطلب هم درباره نیمکره جنوبی صادق است). نور خنک شمالی رنگها را واقعیتر از نور جنوبی که رنگمایههای گرم میپراکند نمایش میدهد.
نوری که از سمت شرق میتابد غلظت یکنواختتری دارد و درجات مختلف در رنگ ایجاد میکند، برعکس، تضاد شدید نور و سایه توسط نوری که از غرب میتابد ایجاد میشود. همچنین اندازه و شکل یک اتاق، دو عامل تعیین کننده در نورپردازی هستند. به راحتی میتوان فرض کرد که یک اتاق کوچک نسبت به یک اتاق بزرگ، نور کمتری احتیاج دارد، اما همیشه هم این طور نیست. همانگونه که در مورد جهت اتاق از نظر شمالی و جنوبی بودن آن وضعیت این طور نیست. شکل، ساختار، اندازه و موقعیت پنجرهها در میزان احتیاج به نور تاثر گذارند. یک اتاق، زمانی که پنجرهها در طول آن قرار بگیرد، احتیاج به نور بیشتری دارد. یک اتاق با چشمانداز وسیع و باز که در اطراف آن چیزی قرار ندارد، نور بیشتری دریافت میکند نسبت به زمانی که با ساختمانها، پرچینها و درختها محاصره شده باشد.
میزان نور طبیعی پراکنده در یک اتاق یا فضا برای طرحریزی در نورپردازی اولین نکته است. اگر چه شما نمیتوانید موقعیت یک خانه یا فضا را تغییر دهید، قادرید کمبودها را با کمک نورپردازی مصنوعی جبران کنید.
یک طرح نورپردازی خوب به فکر و تمرکز احتیاج دارد و در نهایت فقط در صورتی مفید است که قابل تطبیق یا تغییر باشد؛ به این معنی که نورپردازی باید این قابلیت را داشته باشد که با تغییرات مورد نیاز مطابقت پیدا کند و نیز این قابلیت را داشته باشد که همهی فضاهایی را که شما برای استفاده در یک اتاق در نظر دارید، روشن کند (با درجات روشنی و تیرگی مختلف در صورت نیاز). و همچنین اگر شما ترکیببندی اتاق یا اساساً عملکرد اتاق را تغییر دادید، باز هم به خوبی قابل تطبیق باشد. برای این که نورپردازی یک اتاق را طراحی کنید، اول فعالیت ها و کارهایی را که در آن فضا قرار است انجام شود ارزیابی کنید. اگر یک اتاق بزرگ باشد این ارزیابی اهمیت بیشتری پیدا می کند. از سویی فضای موجود ممکن است برای چندین عملکرد مختلف آراسته شده باشد. پس همه آنچه نیاز دارید و از نور پردازی توقع دارید بررسی کنید. به عنوان مثال بسنجید که نور اتاقتان با نورگیری طبیعی در طول روز کافی است یا این که شما میخواهید روشنتر باشد مخصوصاً در گوشهها یا شکافها که نور طبیعی به آن جا نمیرسد؟ آیا شما میخواهید اتاق یک حس مشخص را القا کند؟ مثلاً گرم و نرم و کوچک و صمیمی به نظر برسد یا بر خلاف آن، سرد و رسمی و خودنما جلوه کند. یا شاید بخواهید اتاقی برای وظایف ویژه مثل انجام تکالیف بچهها، یا سرگرمی، یا اتاق کار شما دکور شود. در هر اتاقی نور میتواند برای روشن کردن یا تاکید کردن بر روی وسایل دکوری استفاده شود و همچنین برآورده شدن نیازهای عملکردی شما را تضمین کند.
وقتی در حال طراحی کردن برای نورپردازی هستید، موارد زیر را به یاد داشته باشید:
اگر شما طراحی نورپردازی را از زمان طراحی معماری و ساخت یک ساختمان شروع کرده اید، برای هر اتاق تعداد زیادی از خروجیهای الکتریکی در نظر بگیرید. این امر مانع میشود که از یک خروجی نیروی برق زیادی گرفته شود و همچنین باعث میشود که نیاز به مقدار زیاد سیم اضافه و امتداد دادن آن در طول اتاق برطرف شود. به خاطر داشته باشید که سیمهای اضافه به دلیل خوب دیده نشدن باعث تصادم و افتادن شما میشوند.
کلید چراغ برق را در دیوار در نقاطی که به آسانی در دسترس باشند، و در ورودی هر اتاق تعبیه کنید.
لامپها و لوازم برقی مرتبط با هم را در یک اتاق به یک کلید مرکزی سیمکشی کنید تا کنترل آنها آسانتر شود.
کلیدهای دیمری امکان کم و زیاد کردن نور را به استفاده کننده میدهند؛ از آنها استفاده کنید که بتوانید درجه تاثیربخشی و میزان نوردهی را تغییر دهید. همچنین این کار به شما اجازه میدهد منبع نور را برای بهره گرفتن از منابع دیگر نور به خوبی تنظیم کنید.
از سنسورها و تایمرها در جاهایی که به جهت امنیت و اطمینان و عملکرد احتیاج به نور دارند استفاده کنید، مانند جاهای شلوغ که در شب خیلی تاریک است، راهروها یا راه پلهها و... .